Laatst bijgewerkt op 18 september 2025. . Aanvulling ? Klik hier.
Tapering of Hyperbolisch afbouwen psychofarmaca.
Info voor Huisartsen, Psychiaters, Arbo-artsen en andere betrokken professionals.
Deze bibliotheek is bedoeld als informatie bron voor Huisartsen, Psychiaters, POH’s, Apothekers en andere professionals die meer willen weten over de problematiek maar vooral de mogelijkheden rondom tapering bij afbouw van medicatie en de afkickverschijnselen die daarbij kunnen optreden.
Ik probeer hier info en handvatten te geven die u en uw patient verder helpen als u vastloopt in de afbouw van psychofarmaca volgens de traditionele bekende methodiek.
Een Taperingstrip kan alleen op recept, dat U als behandelaar kunt voorschrijven !
U doet dat nu al vaker voor bv de Baxterrol, en Tapering strips zijn daar een beetje een vervolg op, verschil is:
in de Baxterrol zit elke dag hetzelfde medicatie pakket,
bij Tapering is dit per periode afbouwend in sterkte (dosering).
U kunt het inzetten voor de volgende 2 afbouw wijzes:
Lineaire afbouw :
Uw patient mindert elke periode een % van de Start dosis.
Na standaard voorgeschreven gebruik niet langer dan de maximale voorschrijfperiode,
is het in enkele dagen of weken afbouwen van antidepressiva, antipsychotica, slaap- en/of kalmerings-middelen en andere medicijnen via de Lineaire afbouw methode gebruikelijk.
Soms kunnen zich na een langere voorschrijfperiode of chronisch gebruik echter problemen voordoen, en deze problemen zijn dan ook dusdanig extreem heftig dat een normale afbouw feitelijk onmogelijk is. Vooral benzo’s zijn dusdanig verslavend dat na langdurig gebruik (meer dan 2 maanden) lineair afbouwen vaak geen optie meer is.
U kunt dan als voorschrijvend arts overschakelen op Verantwoord Hyperbolisch Afbouwen, dit kan echter niet via een reguliere verslavingskliniek, een hyperbolisch afbouwprogramma is voor hen te lang, te duur, en ook niet nodig, patienten kunnen het met gebruik van Taperingstrips gewoon thuis zelf.
https://www.afkickkliniekwijzer.nl/zoek/klinieken
Hyperbolisch afbouwen :
Uw patient mindert elke periode een % van de Huidige dosis.
Het is niet ongebruikelijk om een afbouwproces Lineair te starten en gaandeweg over te schakelen op de Hyperbolische methode, sturend hierbij is de mate van onttrekkings- of ontwennings- verschijnselen die Uw patient ervaart. Monitoring en terugkoppeling van deze klachten dient zorgvuldig en dagelijks te gebeuren, er komt op deze website daarvoor een formulier.
How to approach a benzodiazepine taper
Afbouwen psychofarmaca bij verslaving: Ontwenningsverschijnselen na langdurig gebruik
Ontwenningsverschijnselen na langdurig gebruik variëren afhankelijk van de wijze waarop gestopt wordt met gebruik. Opeens stoppen met het gebruik van slaap- of kalmeringsmiddelen na langdurig gebruik kan levensbedreigend zijn en verschillende heftige ontwenningsverschijnselen veroorzaken die soms wel 6 – 18 maanden lang aan kunnen houden, volgens H. Aston in Journal of Substance Abuse Treatment. Wanneer iemand langzaam langdurig gebruik afbouwt zullen ontwenningsverschijnselen nog steeds aanwezig zijn, maar vaak minder heftig zijn en niet zo lang aanhouden.
Probleem hierbij was voorheen het niet beschikbaar zijn van medicatie in voldoende kleine doseringen, waardoor patienten zelf thuis moesten freubelen om hun dagelijkse dorering zelf te maken. er zijn in Nederland inmiddels wel wat initiatieven en zeker ook mogelijkheden hierin.
Gezien de problemen waar patiënten zoveel last van kunnen hebben dat stoppen met de medicatie niet lukt, of alleen met heel veel moeite en klachten, is in 2010 het Project Tapering opgezet om een oplossing te bieden voor problemen die zich kunnen voordoen bij het afbouwen.
Taperingstrips:
Taperingstrips zijn een vorm van afbouwmedicatie.
Ze bieden een mogelijke oplossing voor zowel het Lineair
als wel het Hyperbolisch afbouwen van medicatie.
Lineair of Hyperbolisch is aan de behandelaar en patient.
Zo kan je bv paroxetine lineair afbouwen van 10-9-8-7-6-5-4-3-2-1-0mg.
Er zullen patiënten zijn die op deze manier kunnen afbouwen.
Echter, bewezen is juist hyperbolisch afbouwen omdat de stappen
hierboven relatief steeds groter worden.
Van 10 maar 9mg is een daling van 10%
maar van 2 naar 1mg is een daling van 50%.
Daarom is hyperbolisch juist te adviseren omdat dan de stappen
relatief gezien (op basis van bezettingsgraad) juist even groot blijven
Bovenstaand is inmiddels uitvoerig bewezen en gedocumenteerd door
o.a. Dr Mark Horowitz en Het Maudsley Hospital, een Brits psychiatrisch ziekenhuis in Zuid-Londen.
The Maudsley is het grootste opleidingsinstituut voor geestelijke gezondheidszorg in het Verenigd Koninkrijk.
Laatste nieuws over de maudsley prescribing guidelines: kijk op:
De essentie van Taperingstrips is dus niet lineair vs. hyperbolisch (al zouden wij in 99% van de gevallen hyperbolisch adviseren) maar de essentie is tussenliggende doseringen om het afbouwen zo geleidelijk mogelijk te maken. Dit kan dus zowel met lineair afbouwen als met een hyperbolisch traject.
Functie van de Plateaus in een Hyperbolisch Afbouwschema:
De ‘plateaus’ in een hyperbolisch afbouwschema zijn de periodes waarin de dosis stabiel wordt gehouden nadat een reductie heeft plaatsgevonden, voordat de volgende dosisvermindering wordt doorgevoerd. Ze hebben verschillende cruciale functies:
Adaptatie en Stabilisatie:
Na elke dosisvermindering heeft het lichaam tijd nodig om zich aan te passen aan de lagere concentratie van het medicijn. De hersenen, die gewend zijn aan de aanwezigheid van benzodiazepines, moeten hun eigen evenwicht (homeostase) herstellen.
De plateaus bieden deze broodnodige tijd voor fysiologische en neurologische aanpassing. Ze laten het centrale zenuwstelsel stabiliseren voordat de volgende stap wordt gezet.
Minimaliseren van Onttrekkingsverschijnselen:
Een van de belangrijkste doelen van plateaus is het voorkomen of minimaliseren van ernstige onttrekkingsverschijnselen. Door de dosis niet te snel te verlagen, wordt de schok voor het systeem verminderd.
Als een dosis te snel wordt verlaagd, kan dit leiden tot intense angst, slapeloosheid, prikkelbaarheid, misselijkheid en andere onaangename symptomen. De plateaus helpen deze pieken in onttrekkingssymptomen af te vlakken.
Evaluatie en Aanpassing:
De plateaus dienen als cruciale evaluatiemomenten. Gedurende deze periodes kunnen zowel de patiënt als de zorgverlener monitoren hoe het gaat met de onttrekkingsverschijnselen.
Als de symptomen te hevig zijn, kan besloten worden het plateau te verlengen, de dosis tijdelijk te stabiliseren, of zelfs iets te verhogen alvorens de afbouw te hervatten. Dit maakt het afbouwschema flexibel en patiëntgericht.
Psychologische Geruststelling:
Voor patiënten kan het weten dat er stabiele periodes zijn (de plateaus) tussen de dosisverminderingen geruststellend werken. Het vermindert de angst voor een constante ‘val’ en geeft een gevoel van controle over het proces.
Het biedt ook een moment van ademruimte om te wennen aan de lagere dosering en om te oefenen met copingmechanismen voor eventuele milde symptomen.
Kortom, de plateaus zijn de ‘rustpauzes’ in het afbouwproces. Ze zijn essentieel om het lichaam en de geest de gelegenheid te geven zich aan te passen aan de lagere doses, onttrekkingsverschijnselen te beheersen en een veilige, geleidelijke en succesvolle afbouw te realiseren.
Met Taperingstrips kunt u het tempo van uw afbouw over de loop van de tijd regelen en kunt u de medicatie geleidelijker, gemakkelijker en veiliger afbouwen dan mogelijk is met de momenteel beschikbare standaarddoseringen. Hierdoor worden onttrekkings verschijnselen tot een minimum beperkt.
Voor het maken van de Taperingstrips wordt gebruik gemaakt van verschillende (extra lage) dosering pillen om tot de juiste dagdosering van het afbouwen of stabiliseren te komen.
In de tabel hieronder vindt u op alfabetische volgorde de momenteel beschikbare medicijnen en de beschikbare extra lage doses.
| Agomelatine | 1mg – 2mg – 5mg – 10mg |
| Alprazolam | 0,01mg – 0,02mg – 0,05mg – 0,1mg |
| Alprazolam retard | — |
| Amisulpride | 0,5mg – 1mg – 2mg – 5mg – 10mg – 20mg |
| Amitriptyline | 0,1mg – 0,2mg – 0,5mg – 1mg – 2mg – 5mg |
| Amitriptyline retard | 25mg |
| Aripiprazol | 0,1mg – 0,2mg – 0,5mg – 1mg – 2mg – 2,5mg – 5mg |
| Bupropion | 5mg – 10mg – 20mg – 50mg |
| Carbamazepine | 5mg – 10mg – 20mg – 50mg |
| Citalopram | 0,1mg – 0,2mg – 0,5mg – 1mg – 2mg – 3mg – 4mg – 5mg – 6mg |
| Clomipramine | 0,5mg – 1mg – 2mg – 5mg |
| Clonazepam | 0,025mg – 0,05mg – 0,1mg – 0,2mg |
| Clozapine | 1mg – 2mg – 5mg – 10mg |
| Diazepam | 0,1mg – 0,2mg – 0,5mg – 1mg |
| Disulfiram | 5mg – 10mg – 20mg – 25mg – 50mg – 62,5mg – 100mg – 200mg – 250mg |
| Escitalopram | 0,05mg – 0,1mg – 0,2mg – 0,25mg – 0,5mg – 1mg – 2mg |
| Fenytoine | 1mg – 2mg – 5mg – 10mg |
| Fluoxetine | 0,1mg – 0,2mg – 0,5mg – 1mg – 2mg – 5mg – 10mg |
| Fluvoxamine | 2,5mg – 5mg – 10mg |
| Gabapentine | 5mg – 10mg – 20mg – 50mg |
| Haloperidol | 0,05mg – 0,1mg – 0,2mg – 0,5mg – 2,5mg |
| Imipramine | 0,5mg – 1mg – 2mg – 5mg – 10mg |
| Lithiumcarbonaat | 5mg – 10mg – 20mg – 50mg – 100mg |
| Lithiumcarbonaat retard | — |
| Lorazepam | 0,05mg – 0,1mg – 0,2mg – 0,5mg |
| Methadon | 0,1mg – 0,2mg – 0,5mg – 1mg |
| Midazolam | 0,1mg – 0,2mg – 0,5mg – 1mg – 2mg |
| Minoxidil | 1mg – 1,25mg |
| Mirtazapine | 0,1mg – 0,2mg – 0,5mg – 1mg – 2mg – 5mg |
| Morfine | 0,5mg – 1mg – 2mg – 5mg |
| Nortriptyline | 0,1mg – 0,2mg – 0,5mg – 1mg – 2mg – 5mg |
| Olanzapine | 0,025mg – 0,05mg – 0,1mg – 0,2mg – 0,5mg – 1mg |
| Oxazepam | 0,1mg – 0,2mg – 0,5mg – 1mg – 2mg – 5mg |
| Oxycodon retard | 0,25mg – 0,5mg – 1mg – 2mg |
| Paroxetine | 0,1mg – 0,2mg – 0,5mg – 1mg – 2mg – 3mg – 5mg – 7mg |
| Phenobarbital | 1mg – 2mg – 5mg – 10mg |
| Pilocarpine retard | 5mg |
| Pimozide | 0,05mg – 0,1mg – 0,2mg – 0,5mg – 2,5mg |
| Pipamperon | 1mg – 2mg – 5mg – 10mg – 20mg |
| Prednisolon | 0,25mg – 0,5mg – 1mg – 2mg |
| Pregabaline | 1mg – 2mg – 5mg – 10mg |
| Promethazine | 0,5mg – 1mg – 2mg – 5mg |
| Quetiapine | 1mg – 2mg – 5mg – 10mg – 12,5mg |
| Risperidon | 0,025mg – 0,05mg – 0,1mg – 0,2mg – 0,25mg |
| Sertraline | 1mg – 1,25mg – 2mg – 2,5mg – 5mg – 7,5mg – 10mg – 15mg – 20mg – 25mg |
| Temazepam | 0,1mg – 0,2mg – 0,5mg – 1mg – 2mg – 5mg |
| Topiramaat | 1mg – 2mg – 5mg – 10mg |
| Tramadol | 1mg – 2mg – 5mg – 10mg – 20mg |
| Tranylcypromine | 1mg – 2mg – 5mg – 10mg – 20mg – 30mg – 50mg |
| Trazodon | 1mg – 2mg – 5mg – 10mg – 20mg |
| Venlafaxine retard | 0,5mg – 1mg – 2mg – 3mg – 5mg – 7mg – 10mg – 12mg – 20mg |
| Zopiclon | 0,1mg – 0,2mg – 0,5mg – 1mg – 2mg – 5mg |
Vergoeding 2025 taperingstrips:
De zorgverzekeraars van de DSW-groep (DSW, StadHolland, inTwente en SZVK) vergoeden taperingstrips voor het afbouwen van opiaten in 2025.
Standaard worden vergoed standaard drie taperingstrips (= 3x 28 dagen = 84 dagen). Deze taperingstrips worden automatisch gedeclareerd bij DSW en hiervoor hoef je geen machtiging aan te vragen. Maar het is natuurlijk altijd verstandig om dit van tevoren even te checken!
Indien je afbouwtraject langer duurt dan drie strips dan kun je met een onderbouwing van je behandelaar een langere vergoedingsperiode (machtiging) aanvragen bij DSW.
ENO vergoedt uitsluitend taperingstrips van depressiva genoemd in de richtlijn afbouwen SSRI’s&SNRI’s.
Wil je benzodiazepinen of Z-meds afbouwen https://verenigingafbouwmedicatie.nl/
Alternatieve afbouw methoden waartoe patiënten soms zelf hun toevlucht (moeten) nemen als Taperingstrips niet mogelijk zijn of een receptuur niet van de grond komt:
Op Social Media zijn diverse zelfhulpgroepen die momenteel mensen faciliteren met advies en dagelijkse emotionele ondersteuning.
Dat is op zich heel mooi en waardevol,
maar het Ned Zorglandschap zou deze verantwoordelijkheid natuurlijk zelf moeten oppakken, daarover later dit jaar meer.
Vijlen, knippen of vijzelen van de medicatie:
mensen gaan aan één pilletje vijlen, knippen of schaven, om dagelijks aan de juiste dosis te geraken
U begrijpt, dat gaat niet altijd even precies, een mogelijke (tijdelijke) oplossing daarvoor ligt hier.
Water Taper:
Met vloeibare afbouw kunnen patiënten hun dosering geleidelijk en met een lagere reductiesnelheid en frequentie verlagen dan met andere methoden. Het maakt ook doseringen meerdere keren per dag mogelijk, wat de ontwenningsverschijnselen tussen de doseringen kan verlichten, en het stelt patiënten in staat om dagelijkse microtapers te volgen.
De reducties die worden gebruikt in een microtaper zijn cumulatief totdat de dosis klein genoeg is om te stoppen (hoewel de grootte van de reducties in milliliters eenvoudig kan worden aangepast om de afbouwsnelheid te vertragen indien nodig).
Een nadeel van deze methode is dat niet alle medicijnen in water oplosbaar zijn (wat betekent dat ze niet volledig in water oplossen en dus blijven zweven), dus de resulterende vloeibare suspensie moet worden geschud om de medicatie volledig te verdelen.
Ervaringsverhaal:
Ik koos voor watertaperen, lostte mooi mijn benzo op in water, nam eerst 2 weken de volledige dosis en begon dan half februari 2024 met mijn eerste daling van 10%. Ik hield een schriftje bij met hoe ik me elke dag voelde zodat ik op moeilijke dagen ook de goede dagen nog kon zien. Ik zat ondertussen in een burnouttraject met een multidisciplinair team, waar ik leerde hoe ik mijn lichaam tot rust kon brengen,
Op onderstaande website staan filmpjes hoe te watertaperen.
Hieronder informatie over hyperbolisch afbouwen psychofarmaca bij verslaving van Benzodiazepinen en Z-drugs. Specifieke Tools voor oa Opiaten, SSRI, Lithium en anderen zijn in aanbouw. De tabellen en achtergrond informatie zijn voor jezelf, je Huisarts of psychiater en je naasten, wat je samen kunt doen.
Er komen maandelijks onderwerpen bij.
Hyperbolisch Afbouwen
Algemene info voor cliënten en naasten:
Wat zijn benzodiazepinen ?
Benzodiazepinen (benzo’s) zijn medicijnen met een kalmerende, rustgevende en ontspannende werking. Ze behoren tot de anxiolytica: medicijnen met een angst-remmende werking. Benzodiazepinen worden ook wel benzo’s, slaappillen of pammetjes genoemd (de meeste benzodiazepinen hebben namen die eindigen op -pam). Deze medicijnen zijn officieel alleen verkrijgbaar op doktersrecept, er zijn echter op internet illegale webwinkels.
Hoe werken Benzodiazepinen?
Benzodiazepinen hebben een sterk effect op een specifiek chemisch stofje in onze hersenen: Gamma-aminoboterzuur, vaak afgekort tot GABA. Deze neurotransmitter heeft een dempende werking op je brein: het remt de activiteit van hersengebieden die overactief zijn. Onrust, angst, spanning en slaapgebrek worden gelinkt aan dit soort hyperactieve hersengebieden.
Benzodiazepinen en alcohol, drugs of andere meds:
De werking van benzo’s wordt versterkt wanneer je ze gelijktijdig met alcohol en of drugs gebruikt. Gebruik deze daarom dus niet wanneer je ook benzo’s gebruikt of afbouwd. Een combinatie met andere (noodzakelijke) medicijnen altijd in overleg met je arts.
Benzo’s genezen niet
Een benzodiazepine werkt goed om klachten tijdelijk te onderdrukken, maar ze genezen de achterliggende oorzaken niet. Benzo’s worden daarom voor een korte periode voorgeschreven, zodat een periode met verminderde klachten gebruikt kan worden om de achterliggende problemen te behandelen, bijvoorbeeld door therapie, gedrags verandering, aanpassing van leefstijlof andere medicatie.
voor afbouwen psychofarmaca bij verslaving etc.
Op social media zoals Instagram, TikTok, SnapChat en FaceBook vind je verschillende zelfhulpgroepen met expertise, ondersteuning en ervaringsverhalen over omgaan met en afbouwen van psychofarmaca zoals:
Benzo Beter– Over Afbouw Benzodiazepines en Z drugs: Oxa Lora Dia Zopi enz
Groep (Openbaar)
* Hier leer je de actuele stand van zaken
* voorbeeldschema’s met uitleg
* achtergrond en praktische info
Benzo Warrior Community engelstalige Lotgenotengroep
besloten Groep (Privé) 4,6 d. leden
* Hier kun je ervaringen kwijt
* steun krijgen
Benzo Strijders – Lotgenotengroep Benzodiazepines; Oxa, Lora, Dia enz
besloten Groep (Privé) 1,1 d. leden
Dit is een groep voor mensen die Benzodiazepines willen afbouwen, die er al mee begonnen zijn of het al hebben afgerond.
* Hier kun je ervaringen kwijt
* steun krijgen
* advies vragen
Deze pagina is nog onder constructie.
Wilt U op de hoogte blijven van veranderingen en nieuwe modules meld U dan hier aan voor onze mailinglijst
Related:
https://jackjanssen.com/hyperbolisch-afbouwen-gabapentine-pregabaline/
https://jackjanssen.com/afbouwen-diazepam-afbouwschema-blues-valium/
https://jackjanssen.com/afbouwschema-alprazolam-xanax-withdrawal-schedule/
https://jackjanssen.com/afbouwen-lorazepam-afbouwschema/
