Laatst bijgewerkt op 7 juni 2025. . Aanvulling ? Klik hier.

Wat is benzodiazepine afhankelijkheid ?

Een neurobiologische en klinische toelichting

Benzodiazepinen: bedoeld voor kortdurend gebruik
Benzodiazepinen (zoals diazepam, lorazepam en alprazolam) worden veelvuldig voorgeschreven voor de behandeling van angststoornissen, slapeloosheid en spierspasmen. Hoewel ze oorspronkelijk bedoeld zijn voor kortdurend gebruik (maximaal 2–4 weken), komt langdurig gebruik in de praktijk veel voor. Dit verhoogt het risico op tolerantie, benzodiazepine afhankelijkheid en onttrekkingsverschijnselen [Lader, 2011; Ashton, 2005].

De rol van GABA en neuroadaptatie
Benzodiazepinen werken door het versterken van de werking van GABA (gamma-aminoboterzuur) – de belangrijkste remmende neurotransmitter in het centrale zenuwstelsel. GABA fungeert als een soort rempedaal dat overmatige neuronale activiteit afremt. Door zich te binden aan GABA<sub>A</sub>-receptoren versterken benzodiazepinen deze remmende werking.
Bij langdurig gebruik passen de hersenen zich aan deze kunstmatige versterking aan door:
Vermindering van het aantal GABA-receptoren (downregulatie)
Verlies van gevoeligheid van deze receptoren (desensitisatie)
Verhoogde activiteit van stimulerende neurotransmitters (zoals glutamaat)
Deze neuroadaptatie leidt ertoe dat het lichaam afhankelijk wordt van de aanwezigheid van de medicatie om in balans te blijven. Zodra de inname vermindert of stopt, ontstaat een onttrekkingsreactie [Bateson, 2002].

Fysieke afhankelijkheid: symptomen en impact
Fysieke afhankelijkheid is een toestand waarbij het lichaam niet meer normaal functioneert zonder het middel. Ontwenningsverschijnselen kunnen zich voordoen zelfs bij therapietrouw gebruik – dus ook als iemand zich strikt aan de voorgeschreven dosering houdt. Veelvoorkomende symptomen zijn:
Verhoogde angst en paniekaanvallen
Hartkloppingen, tremoren en spiertrillingen
Slapeloosheid en nachtmerries
‘Elektrische’ sensaties in het lichaam
Overgevoeligheid voor geluid, licht en aanraking
In ernstige gevallen: depersonalisatie, agorafobie, of continue vecht-vluchtreactie
De ernst van deze symptomen verschilt per individu en hangt onder andere af van de duur van gebruik, dosering en gevoeligheid van het zenuwstelsel [Ashton, 2005].

Afhankelijkheid vs. verslaving: een belangrijk onderscheid
In de medische praktijk worden de termen afhankelijkheid en verslaving vaak door elkaar gebruikt, terwijl ze verschillende fenomenen beschrijven:

Term	Definitie
Verslaving	Een gedragsstoornis waarbij het middel wordt misbruikt om euforie of een ‘high’ te ervaren. Gaat vaak gepaard met dwangmatig gebruik ondanks schadelijke gevolgen.
Fysieke afhankelijkheid	Een fysiologische toestand waarbij het lichaam gewend raakt aan het middel. Ontwenningsklachten ontstaan bij stoppen of verlagen van de dosering – ook als het middel gebruikt wordt zoals voorgeschreven.

🔎 Volgens schattingen vertoont minder dan 1% van de gebruikers verslavingsgedrag bij benzodiazepinen, maar een aanzienlijk grotere groep ontwikkelt fysieke afhankelijkheid door langdurig gebruik [Olfson et al., 2015].

De meeste mensen die benzodiazepinen gebruiken, doen dit niet om een roes te ervaren, maar om met functionele klachten om te gaan. Het probleem ontstaat vaak uit onwetendheid: zowel bij artsen als patiënten over de risico’s van langdurig gebruik.

Gevaren van abrupte onderbreking
Een veelvoorkomend probleem is dat patiënten plotseling van hun medicatie worden afgehaald of een te snel afbouwschema krijgen. Dit kan leiden tot heftige ontwenningsklachten en zelfs neurologische ontregeling of schade. Het lichaam en brein hebben tijd nodig om de balans in het GABA-systeem te herstellen. Daarom is geleidelijke en goed begeleide afbouw de veiligste en meest effectieve aanpak.

Conclusie: afhankelijkheid is geen falen
Benzodiazepineafhankelijkheid is geen teken van zwakte of verslaving, maar een neurofysiologische aanpassing aan een krachtig medicijn. Bewustwording en goede begeleiding zijn essentieel voor herstel. Met de juiste afbouwstrategie – vaak over maanden, soms langer – kunnen mensen hun evenwicht terugvinden.
💬 Herstellen is mogelijk. Velen zijn je voorgegaan en hebben hun leven opnieuw opgebouwd.

Bronnen Benzodiazepine Afhankelijkheid:
Ashton, H. (2005). The Ashton Manual: Benzodiazepines – How They Work and How to Withdraw
Lader, M. (2011). Benzodiazepines revisited—will we ever learn? Addiction, 106(12), 2086–2109
Bateson, A. N. (2002). Basic pharmacologic mechanisms involved in benzodiazepine tolerance and withdrawal. Current Pharmaceutical Design, 8(1), 5–21
Olfson, M. et al. (2015). Benzodiazepine use in the United States. JAMA Psychiatry, 72(2), 136–142

https://nl.wikipedia.org/ Benzodiazepine Afhankelijkheid

Home Terug naar Gidsen

Privacy Beleid

Ik wil er graag op wijzen dat ik zelf geen arts ben maar onderzoeker en ervaringsdeskundige, met kennis over en ervaring met afbouwen van medicatie. Antwoorden en uitleg die ik geef zijn uitdrukkelijk niet bedoeld als medisch advies en mogen ook niet als zodanig worden opgevat. Voor medisch advies moet je bij je behandelaar zijn. Benzodiazepine Afhankelijkheid, benzo verslaving, diazepam verslaving.