Laatst bijgewerkt op 28 augustus 2025. . Aanvulling ? Klik hier.
Alles over Codependency Copingsmechanisme.
Codependency hoe, wat en waarom..
Relatie verslaving
Relatieverslaving betekent niet verslaafd zijn aan relaties en/of steeds weer een andere relatie willen of steeds weer verliefd worden. Codependency is geen persoonlijkheidsstoornis, ook al kan dat voor sommigen wel zo voelen. Het is een overlevingsstrategie of copings mechanisme die je hebt ontwikkeld, en die je veiligheid, waardering en aandacht heeft opgeleverd. Je hebt daardoor geleerd dat de liefde voorwaardelijk is en dat je die moet verdienen. Je blijft die strategie herhalen omdat het zo bekend is voor je. Als je het patroon door gaat krijgen, kun je betere en gezondere strategieën ontwikkelen om je behoefte aan liefde, veiligheid en waardering vervuld te krijgen.
Een korte uitleg:
Een copings mechanisme, of copingstrategie, is een bewuste of onbewuste psychologische strategie die een individu gebruikt om met stress, problemen, conflicten of ongemakkelijke emoties om te gaan. Het is een manier om de emotionele en psychologische druk te verminderen die voortkomt uit moeilijke situaties.
Copingmechanismen kunnen effectief en gezond zijn (bijvoorbeeld sporten, praten over gevoelens, problemen oplossen),
of ineffectief en schadelijk (bijvoorbeeld middelenmisbruik, verslaving, ontkenning, agressie).
Het doel is altijd om een gevoel van controle te herstellen of de impact van de stressor te verminderen.
Het betekent dat je op mensen valt die emotioneel beschadigd zijn en niet in staat tot het aangaan van oprechte intimiteit en bij wie je de onbedwingbare behoefte voelt om voor hem te zorgen en hem liefde te geven zodanig dat hij zal veranderen en jou uit dankbaarheid daarvoor al die liefdevolle aandacht en begrip en erkenning zal geven die je in het verleden zo gemist hebt. En als dat niet gebeurt, maar je in plaats daarvan liefdeloos, respectloos en onverschillig of zelfs gewelddadig behandeld wordt, ben je niet in staat deze relatie los te laten, maar heb je des te meer behoefte aan (het contact met) hem.
Je kunt niet meer stoppen bezig te zijn met hem en met je gedachten hoe je de problemen in de relatie zou kunnen oplossen en hoe je de situatie onder controle zou kunnen krijgen.
Je relatie is een obsessie geworden.
Je hele leven, je gedrag en je emoties en gevoelswereld worden beheerst door de relatie en ook je gezondheid lijdt eronder. Je praat zijn fouten goed (‘hij bedoelt het niet zo’) en je neemt een onredelijk groot deel van de verantwoordelijkheid van de problemen op je. Je denkt dat het beter zou gaan als je meer je best had gedaan, of zou doen.
Je neemt hun geïrriteerde, humeurige buien, de onverschillige, denigrerende en ontmoedigende opmerkingen voor lief, die schrijf je toe aan zijn ongelukkige jeugd. En je probeert hen te helpen en zover te krijgen dat ze aan zichzelf en hun problemen gaat werken, in de hoop dat ze zullen veranderen en dat het dan allemaal toch nog goed kan komen. Maar ondertussen worden de pijn en de problemen alleen maar erger.
Codependency is geen liefde. Het is het verliezen van jezelf in het helpen van een ander.
Je voelt je verantwoordelijk voor hun gevoelens. Hun geluk bepaalt jouw waarde.
Je cijfert jezelf weg en noemt het ‘houden van’. Maar liefde vraagt geen opoffering van je identiteit. Zelfliefde wél..
Codependency (Codependentie)
Codependentie is een gedragspatroon dat vaak voorkomt in relaties, waarbij één persoon (de codependent) buitensporig afhankelijk is van de goedkeuring en acceptatie van een ander, vaak ten koste van de eigen behoeften en identiteit. Codependentie wordt gekenmerkt door een obsessieve behoefte om anderen te “redden” of te controleren, vaak in reactie op disfunctioneel gedrag van de ander (bijvoorbeeld verslaving, narcisme).
Overmatige zorg voor anderen:
Meer bezig zijn met de problemen en behoeften van anderen dan met die van zichzelf.
Controlebehoefte:
Proberen het gedrag of de emoties van anderen te beïnvloeden.
Laag zelfbeeld:
Eigenwaarde is vaak gekoppeld aan de goedkeuring van anderen.
Moeite met grenzen stellen:
Geen “nee” kunnen zeggen en zich laten overvragen.
Ontkenning:
Problemen of disfunctionele relaties ontkennen.
Angst voor verlating:
Vaak gepaard gaand met onzekerheid over de eigen waarde.
Codependentie wordt vaak gezien als een copingmechanisme dat zich heeft ontwikkeld in reactie op moeilijke of disfunctionele familieomstandigheden in de jeugd. Het is een poging om een gevoel van veiligheid en controle te krijgen in onvoorspelbare omgevingen.
Codependency is geen liefde. Het is het verliezen van jezelf in het helpen van een ander. Je voelt je verantwoordelijk voor hun gevoelens. Hun geluk bepaalt jouw waarde. Je cijfert jezelf weg en noemt het ‘houden van’. Maar liefde vraagt geen opoffering van je identiteit. Zelfliefde wél.
Melissa Hoogeveen
https://www.tiktok.com/@melissahoogeveen.nl
Zelfhulpgroepen en links naar Slaa meetings en Coda meetings:
https://www.codependents-anonymous-nederland-vlaanderen.nl/
https://coda.org/
https://www.codependents-anonymous-nederland-vlaanderen.nl/meetings
https://www.t-helpt.nl/detail/bijeenkomsten-voor-mensen-met-een-relatieverslaving/
https://slaa-vlaanderen.org/
https://www.relatieverslaving.com/relatieverslaving-codependentie/
https://open.spotify.com/episode/0WkKmz2QAbXRsAmzKYb942
https://thebreathworkcoach.com/codependency
Zelfhulp strategieën
Naast therapie kunnen zelfhulpstrategieën helpen om codependent gedrag te doorbreken en je zelfwaarde te versterken. Zelfcompassie en positieve zelfpraat zijn twee belangrijke technieken die helpen bij het ontwikkelen van je eigenwaarde, volgens hoogleraar Tom Brintaupt in Journal of Personality Assessment. Elke dag wat tijd vrijmaken voor zelfzorg helpt ook bij het krijgen van energie en het bevorderen van je mentale gezondheid. Het stellen van gezonde grenzen in je relaties is verder van groot belang. Dit houdt vooral in dat je moet leren om “nee” te zeggen. Tegelijkertijd moet je ook leren identificeren wat je eigen grenzen eigenlijk zijn, zodat je deze vervolgens kunt communiceren naar anderen.
Herstel en groei
Herstel van codependentie is een geleidelijk proces waarbij je werkt aan het veranderen van ongezonde relatiepatronen en het opbouwen van een sterker zelfbeeld, volgens herstelexpert Thomas Kimball. De stappen naar een gezonder relatiepatroon omvatten de erkenning dat er sprake is van codependentie (bewustzijn), het nadenken over wat voor jezelf belangrijk is (reflectie), grenzen leren stellen (scheiding) en emotionele onafhankelijkheid leren ontwikkelen (zelfstandigheid). Tegelijkertijd bouw je aan een sterker zelfbeeld door je te focussen op wie je bent als individu, los van relaties, en tijd te creëren voor persoonlijke ontplooiing en eigen gevoelens en behoeftes.
Ondersteuning voor naasten
Familie en vrienden kunnen een belangrijke rol spelen in het herstelproces door het bieden van geduld, begrip en emotionele ondersteuning. Een belangrijke stap hierbij is meer te leren over codependency door het lezen van boeken of het volgen van een workshop. Je begrijpt de uitdagingen zo beter en herkent hoe je het herstel van je naaste kunt ondersteunen zonder codependent gedrag verder te bevorderen.
In de omgang met een codependent familielid of partner is het belangrijk om eerlijk en open te communiceren over hoe bepaald codependent gedrag jou beïnvloedt, zodat de ander zich hier bewust van is. Ook kun je helpen bij het leren stellen van grenzen door bijvoorbeeld aan te geven dat het prima is om “nee” te zeggen en voor jezelf te kiezen. Je kunt verder overwegen om zelf naar een therapeut of steungroep te gaan om je eigen emoties te verwerken.
Mogelijke therapie voor codependency en relatie verslaving
Therapie voor codependency is gericht op het herstellen van gezonde grenzen en het ontwikkelen van eigenwaarde en zelfzorg. Dit kan individueel gebeuren, in groepsverband of binnen gezinstherapie. De therapie is vaak uitdagend omdat het zeer vaste gedragspatronen aanpakt. Tegelijkertijd biedt het een bevrijdende weg naar gezondere relaties en een sterker gevoel van eigenwaarde.
Enkele vormen van mogelijke therapie vormen zijn:
Cognitieve gedragstherapie, om ongezonde gedachten en gedrag te identificeren en te veranderen
Dialectische gedragstherapie, om emotionele regulatie te ontwikkelen
Gezinstherapie, vooral nuttig wanneer codependentie samengaat met verslavingsproblematiek
Interpersoonlijke therapie, waarbij je leert om meer gezonde relaties te ontwikkelen
Kijk hier voor verdieping over enkele onderwerpen:
